حسن بهشتیپور ١) شواهد و قرائن حاكی از آن است كه مذاكرات هستهای ایران با كشورهای 1+4 و امریكا نهایی شده و به زودی خبر دستیابی به توافق منتشر خواهد شد. بر اساس آخرین اخبار دو طرف منتظر نتایج مذاكرات آقای گروسی در تهران هستند تا تصمیم نهایی در خصوص برجام را اتخاذ كنند. بر اساس اعلام گروسی، مهلتی تا خردادماه تعیین شده تا اسناد و مدارك مورد نیاز آژانس از سوی ایران ارایه شود. اما بعد از انتشار اخبار، این پرسش مطرح شده كه آیا امضای نهایی طرفین مذاكرات، طی روزهای آینده پای توافق مینشیند و اجرای برجام به خردادماه موكول میشود یا اینكه مذاكرات یك مرحلهای خواهد بود و تا خرداماه 1401 به طول میانجامد؟ ٢) شخصا معتقدم، توافق در اسفندماه صورت میگیرد و اجرای كامل توافق تا خرداد به تعویق میافتد. این روندی است كه پیش از این در خصوص برجام نیز تجربه شده و نتایج مناسبی به بار آورده است، در برجام نیز ابتدا توافق در تیرماه امضا و سپس اجرای توافق به تیرماه موكول شد. توافق جدید نیز احتمالا با چنین نقشه راهی عملیاتی میشود. البته این اظهارات، تنها گمانهزنی است، چراكه هنوز تحلیلگران به جزییات مذاكرات، دسترسی ندارند. در این میان، اما خبری كه روز گذشته بازتابهای وسیعی در رسانههای داخلی و بینالمللی داشت، درخواستی بود كه وزیر امور خارجه روسیه در خصوص دریافت تضامین كتبی از ایالات متحده در تجارت با ایران داشت. با توجه به تحریمهایی كه غرب علیه روسیه بر سر ماجرای اوكراین اعمال كرده، روسیه از امریكا خواسته است كه در خصوص محتوای برجام، روسیه اجازه تجارت آزادانه با ایران را داشته باشد. ٣) بعد از انتشار این خبر برخی در ایران بدبینانه به این درخواست نگاه كردند كه البته با توجه به سابقه روسها، انتقادات قابل دركی است. اما باید توجه داشت، این درخواست میتواند از جنبهای خاص، به نفع ایران هم باشد. به هر حال یكی از گزارههای مهم برجام، ظرفیتی است كه برای خرید تسلیحات نظامی برای ایران ایجاد شده است. طبیعی است كه كشورهای اروپایی و امریكا، حاضر به فروش سلاح وهواپیماهای جنگنده به ایران نیستند... ایران تنها میتواند از طریق روسیه و چین نیازهای خود به خرید تسلیحات را پوشش دهد. زمانی كه روسیه تضامین لازم برای تجارت با ایران را داشته باشد، ایران نیز میتواند از این ظرفیتها به نفع خود بهرهبرداری كند. البته اگر امریكاییها تعهد لازم را ندهند، این درخواست یكی از موانع مهم پیش روی عدم توافق خواهد بود، اما اگر روسها بتوانند این تضامین را دریافت كنند، منفعتهایی برای ایران خواهد داشت. ٤) برخی اظهارنظرها نیز حاكی است كه روسیه ممكن است برای خلاصی از مشكلاتی كه در اوكراین دچار آن شده است، از یك طرف در آتش مشكلات موجود در خاورمیانه بدمد و از سوی دیگر زیر میز توافق احتمالی برجام بزند. به نظرم هر چند تاریخچه رفتارهای روسیه، روشن نیست و این كشور رفتارهای نامناسبی در بزنگاهها داشته، اما در شرایط فعلی، برجام برای روسها نیز از اهمیت ویژهای برخوردار است. عدم دستیابی به توافق، یعنی رویارویی با ایرانی كه توان هستهای فزایندهای كسب كرده و این برای روسیه قابل قبول نیست. روسها از منظر سیاستهای عدم اشاعه خواستار امضای برجام هستند. اما از منظر مسائل منطقهای نیز به نظر نمیرسد، روسیه از چنان ظرفیتی برخوردار باشد كه بتواند، منطقه خاورمیانه را دچار تنشهای مستمر كند. بنابراین به نظرم احتمال دستیابی به توافق، بهرغم همه این فراز و نشیبها، همچنان بالاست...
نظرات